Έκθεση Γ' Λυκείου - Ευρωπαίος Πολίτης (Ολοκληρωμένο Θέμα)

                                               Ευρωπαίος Πολίτης

                                                  Ολοκληρωμένο Θέμα

 1.  Η κοινή πολιτισμική κληρονομιά των λαών της Ευρώπης και το όραμα της ισότιμης οικονομικής προόδου  αποτέλεσαν  τον πυρήνα δημιουργίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ενός υπερεθνικού συνασπισμού κρατών που με την πάροδο του χρόνου διευρύνεται σταδιακά με την προσθήκη νέων κρατών-μελών και καλείται να προσαρμόζεται στις εκάστοτε οικονομικές, κοινωνικές και πολιτικές εξελίξεις που διαμορφώνονται, υπό την επίδραση της παγκοσμιοποίησης, σε διεθνή κλίμακα. Μέχρι σήμερα η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει καταφέρει να εξελίξει το δημοκρατικό πολίτευμα με τη συγκρότηση πολιτικών θεσμών που υπερβαίνουν τα εθνικά όρια, στηρίζονται στη συλλογική δράση και επιδιώκουν να διασφαλίσουν τα δικαιώματα ατόμων, ομάδων και λαών. Ένας τέτοιος θεσμός, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, μετά τη Συνθήκη της Λισαβόνας φαίνεται να αποκτά έναν πιο ενεργό και ουσιαστικό ρόλο στη διαμόρφωση του ευρωπαϊκού σκηνικού.

 2.  Η επιτυχημένη λειτουργία αυτού του θεσμικού οργάνου  όμως θα εξαρτηθεί από κάποιες ουσιαστικές προϋποθέσεις. Η σημαντικότερη όλων είναι η στάση του απλού πολίτη και ιδιαίτερα του νέου απέναντι στις πολιτικές προκλήσεις, τη διαμορφωμένη κοινωνική πραγματικότητα και την εξελιγμένη τεχνολογία. Ο νέος, λοιπόν, καλείται να αποτελέσει ένα ενεργό και συνειδητοποιημένο ευρωπαίο πολίτη με δυναμική κοινωνική και πολιτική δράση. Πώς όμως θα καταφέρει κάτι τέτοιο; Κατά πρώτο λόγο, ο νέος οφείλει να γνωρίζει τις αρχές που διέπουν το πολίτευμα της δημοκρατίας, να έχει επίγνωση των δικαιωμάτων και των υποχρεώσεων του και να ενημερώνεται διαρκώς όχι μόνο για τα εθνικά αλλά και τα ευρωπαϊκά ζητήματα-προβλήματα. Έτσι θα διαμορφώσει δημοκρατική συνείδηση, η οποία παρακινεί σε συμμετοχή και δράση, η οποία θα είναι δημιουργική και αποδοτική, αφού θα βασίζεται στη σφαιρική γνώση ζητημάτων της καθημερινής ζωής.

  

3. Απαραίτητη κρίνεται, επίσης, η εξοικείωση με τη γενικότερη φιλοσοφία της λειτουργίας των ευρωπαϊκών θεσμών, την οργάνωση, τις αρμοδιότητες τους, τον τρόπο εκλογής όσων τους απαρτίζουν και η κατανόηση του μεγέθους της επιρροής που μπορεί να ασκήσει στις αποφάσεις τους η λαϊκή βούληση. Υπό αυτές τις προϋποθέσεις θα γίνει αντιληπτή από τον νέο η αξία τους και θα υπάρξει από τον ίδιο αμέριστη συμπαράσταση στην προσπάθεια τους για μια πιο συμμετοχική μορφή δημοκρατίας. Κι, αφού η αποτελεσματικότητα αυτών των θεσμών εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τη στελέχωση τους, ο νέος καλό θα είναι να επιλέξει τους αντιπροσώπους του χωρίς κομματικά κριτήρια αλλά με βάση τα ποιοτικά χαρακτηριστικά του υποψήφιου Ευρωβουλευτή και τις προοπτικές μελλοντικής προσφοράς του. Παράλληλα και ο ίδιος πρέπει να αντιληφθεί ότι δεν  αρκεί μόνο ο ρόλος του ψηφοφόρου για να αλλάξεις ριζικά την εικόνα της πολιτικής ζωής αλλά και αυτός του υποψηφίου για μια θέση στην ευρωπαϊκή πολιτική σκηνή.

    

  

4. Η Ευρώπη των καιρών μας δεν αντιμετωπίζει προκλήσεις μόνο σε πολιτικό επίπεδο. Ταυτόχρονα είναι αντιμέτωπη με σοβαρά κοινωνικά αδιέξοδα, όπως η οικονομική δυσπραγία, η ανεργία, η μετανάστευση, η βία, η τρομοκρατία. Έτσι εμφανίζονται και δυστυχώς ισχυροποιούνται φαινόμενα εκμετάλλευσης, ρατσισμού, απανθρωπιάς και εθνικής απομόνωσης. Μέσα σ’ ένα προβληματικό περιβάλλον ο ευρωπαίος νέος έχει άλλο ένα δύσκολο έργο. Να αγωνιστεί για τη διαφύλαξη των δικαιωμάτων κάθε ανθρώπου σε ευρωπαϊκό έδαφος, να γίνει «κήρυκας»  της ανθρωπιάς και της ανεκτικότητας, της συναδέλφωσης και της ειρηνικής συμβίωσης των ανθρώπων. Να περάσει το μήνυμα πως η Ευρώπη είναι η ήπειρος της πολυπολιτισμικότητας, της ανοχής, της αληθινής δημοκρατίας και να συντελέσει στην αναγέννηση του ανθρωπισμού στις καρδιές όλων των κατοίκων της. Ο νέος, επομένως, επωμίζεται την αποστολή εξασφάλισης της κοινωνικής δικαιοσύνης και αντίστασης ενάντια στον εθνικισμό και στις αντιπαλότητες των ευρωπαϊκών κρατών και αναλαμβάνει να προωθήσει το οικουμενικό πνεύμα και την ομαλή συμβίωση στις πολυεθνικές ευρωπαϊκές κοινωνίες.

 

5. Είναι σίγουρο πως η ατομική επαγρύπνηση, ευαισθητοποίηση και δράση είναι ιδιαίτερα σημαντικές και αποτελούν προπομπούς για την αναβάθμιση της ατομικής και συλλογικής ζωής. Ωστόσο στην εποχή μας δεν είναι αρκετές. Χρειάζεται η σύμπραξη πολλών, για να αλλάξει προς το καλύτερο μία κατάσταση. Η φωνή του νέου μπορεί να δυναμώσει με την ένταξη του σε ομάδες πολιτών, βασισμένων κυρίως στην εθελοντική δράση,  που αγωνίζονται από κοινού για την επίλυση προβλημάτων όπως η οικολογική καταστροφή, η φτώχεια, η εκμετάλλευση, η μετανάστευση… Οι οργανώσεις αυτές κάνοντας αισθητή την παρουσία και γνωστοποιώντας τους στόχους τους, αφυπνίζουν μεγαλύτερα κοινωνικά σύνολα, ασκούν ισχυρές πιέσεις στην κεντρική ευρωπαϊκή διοίκηση και γίνονται ισχυρά «όπλα» διεκδίκησης καλύτερων συνθηκών ζωής.

 

  

6.  Η ισχυροποίηση  του ρόλου του νέου-πολίτη θα μπορούσε ακόμη να προέλθει από τη συνολική αναβάθμιση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και την ανάδειξη του σε ενός εκ των κορυφαίων θεσμικών οργάνων σε ευρωπαϊκή κλίμακα. Αυτό θα σήμαινε αύξηση των αρμοδιοτήτων του, ισότιμη συμμετοχή των ευρωπαϊκών κρατών στη σύνθεση του, ακηδεμόνευτη (αδέσμευτη) δράση του, διαρκή προσπάθεια προσέγγισης της νέας γενιάς και ανανέωση των δομών και των στελεχών του. Μ’ αυτόν τον τρόπο ο δημοκρατικός αυτός θεσμός θα εκπροσωπούσε επάξια τους πολίτες, αφού θα αποτελούσε ουσιαστικά δικό τους μέσο για διατύπωση αιτημάτων, ιδεών και προτάσεων για διάφορους τομείς της ζωής και θα κοινοποιούσε σε όλους τις επιθυμίες και τα οράματα τους.

  

7.  Επιπρόσθετα, μια κοινή εκπαιδευτική πολιτική που θα αναδείκνυε τα κοινά στοιχεία στον πολιτισμό των ευρωπαϊκών κρατών, θα αποτελούσε τη βάση για τη διαμόρφωση μιας κοινής ευρωπαϊκής ταυτότητας, ενώ παράλληλα ο κοινός ανθρωποκεντρικός χαρακτήρας της εκπαίδευσης θα ένωνε τις φωνές και τις προσπάθειες όλων των μελλοντικών πολιτών προς μια κατεύθυνση και προς τους ίδιους στόχους. Έτσι θα διεκδικούσαν πιο μαζικά, οργανωμένα και σίγουρα με πολύ περισσότερες πιθανότητες επιτυχίας την ικανοποίηση των αιτημάτων τους. Η εμπέδωση, συνεπώς, της ευρωπαϊκής ταυτότητας στη νεολαία της Ευρώπης θα ήταν αυτή που θα της έδινε ώθηση και θα ενίσχυσε σημαντικά τη δύναμη της πολιτικής της παρέμβασης και γενικότερα τη θέση της στην πολιτική ζωή.

  

8. Τέλος, η χρήση της προηγμένης τεχνολογίας μπορεί να καταστήσει τον νέο δυναμικό συνδιαμορφωτή των πολιτικών συνθηκών. Η αξιοποίηση του διαδικτύου θα είναι καθοριστική για μια πιο άμεση μορφή συμμετοχής στα κοινά και στη λήψη αποφάσεων για ποικίλα θέματα. Η διαλογική προσέγγιση των θεμάτων μέσα από ανοιχτή συζήτηση, η διενέργεια δημοσκοπήσεων και δημοψηφισμάτων ή ακόμη και η διεξαγωγή της εκλογικής διαδικασίας μέσω της ψηφιακής τεχνολογίας είναι τρόποι που θα δώσουν στον πολίτη πρωταγωνιστικό ρόλο στην πολιτική σκηνή μιας νέας εποχής. Αλλά και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ιδιαίτερα αγαπητά στη νέα γενιά, καταργούν τα σύνορα, απλοποιούν την επικοινωνία και συντονίζουν ενέργειες και ομαδικές δράσεις. Κατά συνέπεια, με τη συνδρομή τους ενημερώνονται συγχρόνως πολλοί άνθρωποι, τοποθετούνται για διάφορα θέματα, διαμορφώνουν άποψη και ελέγχουν  την πολιτική εξουσία σε ευρωπαϊκή κλίμακα.

 

 9. Συμπερασματικά, αν ο ευρωπαίος πολίτης επιθυμεί να ζήσει σε μια οικονομικά αναπτυγμένη, αληθινά δημοκρατική, πολυπολιτισμική και ειρηνική Ευρώπη οφείλει από την πλευρά του να συμβάλει στη δημιουργία μιας κοινωνίας πολιτών με δημοκρατικές αρχές και ανθρωπιστικά ιδανικά. Οι ευκαιρίες του είναι πλέον περισσότερες και εξαρτάται από τον ίδιο ο βαθμός της πολιτικής του συμμετοχής. Πολύτιμο εφόδιο του σ’ αυτήν την προσπάθεια αναβάθμισης του πολιτικού του ρόλου θα είναι μία εκπαίδευση με ποιοτικά χαρακτηριστικά και ευρωπαϊκό προσανατολισμό.

                           Ιωάννης Κανακούδης (Εκθεσιολόγος)